Исәп алу тарихыннан. Өченче өлеш

Бу вакытта исәпкә алу һава кебек кирәк булган: нәтиҗәдә күпме кеше калганбыз икән?!

Утыз-кырык ел узганнан соң да җитди артмаганын әйтергә кирәк. Бөек сәяхәтче Семен Дежнев үзенең үтә кыю бердәм фикердәшләре белән Евразиянең төньяк-көнчыгыш ягын йөреп чыгып, Төньяк Америка һәм Евразия арасында бугаз ачып, Русия чикләре Тын океанга җитсә дә. Ул вакытка (әгәр дә унҗиденче гасырның егерменче елларына әйләнеп кайтканда) яңа династия патшалык иткән – Романовлар династиясе. Арытабангы тарих күрсәтүенчә, Романовлар барлык европалы яклы булган – барлык плюс һәм минуслары белән. Шул исәптән төгәллек, дөреслек, фәннәргә омтылыш яклы. Бу исәп алуда да чагылмый кала алмаган.

Бераз "Википедия"дән. "1646 елгы исәп алу элеккедән аермалы буларак барыннан элек халыкны исәпкә алу булган. Исәпкә алучылар балаларны кертеп, барлык имана салымы салынган ир-егет затын язган (балаларның – яшен билгеләп)".

Үзе исәпкә алу ихата буенча булган ("ихата" – хуҗалык). Һәм шунда чагыштырмача яңа катлам – дворяннар – ул вакыттагы халыкны исәпкә алуның хаталарын арттыруга "көченнән килгәнчә өлеш" керткән. Иң популяр ысул – крестьяннарны "күп кенә ихаталардан берсенә күчергәннәр". Шулай итеп, салымны да азрак түләргә кирәк! Ә салым бик кирәк. Патша Алексей Михайлович, Тишайший дип аталса да, ләкин бөтенләй алай булмаган – сугышлар да алып барган (Украинаның кушылуы) һәм бунтларны да бетергән (бер Стенька Разин гына ни тора!).

XVI гасыр Бунташный дип юкка гына аталмаган.

Шул арада "песи мыеклы" ике метрлы великанның авыр атлап килүе ишетелә. Ул дәвер турында киләсесендә сөйләшербез.